Op 19 maart kwamen we weer een stap dichter tot een gedragen richtlijnenkader voor huisvesting van tijdelijke buitenlandse werknemers. Naast andere actoren, schoven tijdens een derde gesprekstafel ook vertegenwoordigers van de gemeenten uit het werkingsgebied aan tafel. We bouwden verder op genomen stappen om de vertaling van een eerste richtlijnenkader te maken naar het gemeentelijk beleid. Een selectie van architecturale studentenontwerpen bracht hiervoor inspiratie.
De huidige regelgeving voor huisvesting van arbeidsmigranten is complex. Oplossingen bevinden zich vaak in een grijze zone. Daarom voldoet niet elke woonvorm aan de wensen van betrokken actoren, in het minst nog voor de arbeidsmigranten zelf. Met dit kwalitatief onderzoeksproject, werken we aan een gedragen oplossing waarin iedereen zich kan vinden.
Behaalde doelstellingen
Sinds de start van dit project binnen het IGS Woonfocus 2.0 in 2022 behaalden we al drie van onze doelstellingen:
- We verzamelden de noden en wensen van betrokken actoren en verdiepten ons in relevant onderzoek.
- We formuleerden een eerste concept als richtlijnenkader.
- Ter inspiratie ontwierpen derdejaarsstudenten Architectuur van de UHasselt oplossingen voor de huisvesting van arbeidsmigranten binnen bestaande gebouwen.
Op basis van deze genomen stappen, schaven we de richtlijnen verder bij. Daarna vertalen we ze naar een concreet kader op maat van de gemeenten in het werkingsgebied. Uiteindelijk gaan we voor een schaalbaar, gedragen richtlijnenkader in 2025.
In gesprek met arbeidsmigranten
In het najaar van 2023 kregen bachelorstudenten uit het derde jaar Architectuur van UHasselt een opdracht binnen ons project. Om zich volledig in de materie in te kunnen leven, gingen ze zelf in gesprek met arbeidsmigranten over hun woningsituatie en hun wensen en noden op dat vlak. Hun doelgroep was iets breder dan die van ons project, maar de in totaal 20 gesprekken leverden heel wat inspiratie.
Uit de gesprekken kwam naar boven dat mensen afkomstig uit het buitenland hun woonplek eigen willen maken. Ruimte om het thuisland te tonen of te voelen is belangrijk.
"Een van hen nam haar tapijt bij iedere verhuizing mee. Ze rolde het tapijt pas uit op het moment dat zij zich thuis voelde. Andere migranten plantten kruiden en specerijen in de tuin om gerechten uit het thuisland te koken.”
Frouwke Bormans, projectmedewerker Stebo
Collega Frouwke sprak zelf met Andrei (29), een Roemeen die al 10 jaar in België komt werken in blokken van 2-3 maanden. “Vaak zoeken werknemers van hetzelfde thuisland elkaar op. Door de taalbarrière is contact leggen met de buurt een uitdaging.”
Architecturale ontwerpen
Met hun opgedane kennis, begonnen de studenten aan hun architectuuropdracht. Zij gaven bestaande gebouwen een nieuwe invulling door verschillende woonvormen voor arbeidsmigranten te ontwerpen.
Docent Tim Vekemans lichtte toe: “In een eerste stap selecteerden we geschikte locaties in Maasmechelen, Heusden-Zolder en Houthalen-Helchteren. Door te werken in een bestaand gebouw, hebben we al een streep voor op duurzaamheid."
"We pleitten ook voor integratie van arbeidsmigranten in de dorpskern, maar ik merkte uit gesprekken met de gemeenten toch snel hoe weinig gastvrij we zijn naar deze groep toe. Het ligt allemaal erg gevoelig.”
“Een derde pleidooi naar de overheid toe is: maak uniforme regels voor álle vormen van kamerwonen. Zo maak je flexibel gebruik van tijdelijke, compacte, betaalbare woningen mogelijk. Dit zorgt voor eenduidigheid voor ontwikkelaars, bewoners en werkgevers.”
Ook was dit een oefening op collectieve woonvormen. Dat uitte zich in een brede waaier van ontwerpen: van woonvormen met een beperkte collectiviteit tot grote gemeenschappelijke leefruimten met kleine private kamers.
“We hebben de studenten uitgedaagd om breder te denken dan de minimale oppervlaktenormen uit de nieuwe Vlaamse richtlijnen. We vinden het belangrijk om een luik over kwaliteit in de richtlijnen mee te nemen. Wat kunnen we meer bieden dan vierkante meters?"
Ludo Schouterden, docent aan de faculteit Architectuur van UHasselt
Een discussie laaide op over de betaalbaarheid en schaalbaarheid van de ontwerpen. Dit is stof voor verder onderzoek, want de studenten kregen geen financiële vereisten mee in hun oefening. Daarvoor was de tijdspanne van het studentenproject te kort.
Coördinator van team Wonen, Hilde Van Ransbeke besluit: “De ontwerpen zijn fictieve droomscenario’s, maar ze zetten ons aan om vanuit onze verschillende invalshoeken na te denken. Het doel ervan is om ons te inspireren."
Wordt vervolgd
In juni volgt een netwerkmoment voor actoren en stakeholders. Hier stellen we het ontwerp van het richtlijnenkader voor. Wonen in Vlaanderen licht het nieuwe kader voor arbeidskrachten toe en doet suggesties voor de toepassing ervan. Een tentoonstelling van geselecteerde ontwerpen zorgt voor inspiratie en stof tot boeiende gesprekken en uitwisseling.
Het project ‘Plaats voor arbeidsmigranten’ kadert binnen de innovatieve projecten wonen met de steun van Provincie Limburg, Stebo vzw, gemeenten Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen en Wonen in Vlaanderen.
Voor meer info:
Hilde Van Ransbeke, coördinator afdeling Wonen
+32 478 59 73 91